ข้อมูลทั่วไปส้มโอขาวแตงกวา
ส้มโอ (Pomelo)
ส้มโอ เป็นผลไม้เขตร้อนที่มีขนาดใหญ่ และยังเป็นไม้ผลเศรษฐกิจที่สำคัญ มีรสชาติดี กลิ่นหอม มีคุณค่าทางโภชนาการสูง เปลือกหนาเกาะติดเนื้อ แต่ละกลีบแยกจากกันด้วยเนื้อเยื่อที่ค่อนข้างเหนียวและหนา กุ้ง (juice sac) มีขนาดใหญ่ และแยกออกจากกันได้ง่าย
ส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวา
Citrus maxima Merr. Cv.Khao Taeng Gua
pummelo
Rutaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวา
รูปทรง กลมแป้น ไม่มีจุก ก้นผลป้านจนถึงเว้าเล็กน้อย
เปลือกผิว สีเขียว ผิวเรียบค่อนข้างเป็นมัน ต่อมน้ำมันละเอียด เมื่อแก่เต็มที่ต่อมน้ำมันจะห่าง และมีขนาดใหญ่ขึ้น เปลือกชั้นในสีขาวหนาประมาณ 1.8-2.7 เซนติเมตร
เนื้อ เนื้ออยู่ในลักษณะเบียดกันแน่นไม่แตก แกะออกง่าย กุ้งนิ่ม แห้ง มีสีครีมสดใส เป็นเงา หรือสีขาวอมเหลือง บางครั้งอาจพบสีชมพูเรื่อๆ เล็กน้อย ขึ้นอยู่กับอายุของต้นส้มโอ
รสชาติ หวานแหลม อมเปรี้ยวเล็กน้อย ไม่แฉะน้ำ ไม่มีรสขมติดลิ้น
การจดทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ส้มโอขาวแตงกวาชัยนาท
สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (Geographical Indications: GIs) เป็นทรัพย์สินทางปัญญาประเภทหนึ่ง ที่มีความเชื่อมโยงระหว่างธรรมชาติ กับมนุษย์ โดยชุมชนได้อาศัยลักษณะเฉพาะที่มีอยู่ในแหล่งภูมิศาสตร์ตามธรรมชาติ เช่น สภาพดินฟ้าอากาศ หรือวัตถุดิบเฉพาะในพื้นที่ มาผลิตสินค้าในท้องถิ่นของตน ทำให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณลักษณะพิเศษ ซึ่งคุณลักษณะพิเศษนี้อาจหมายถึง คุณภาพ ชื่อเสียง หรือคุณลักษณะเฉพาะอื่นๆที่มาจากแหล่งภูมิศาสตร์นั้นๆ สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์มีความแตกต่างจากทรัพย์สินทางปัญญาประเภทอื่น ผู้เป็นเจ้าของไม่ใช่บุคคลหนึ่งบุคคลใดแต่เป็นกลุ่มชุมชนที่เป็นผู้ผลิตหรือผู้ประกอบการในพื้นที่ทางภูมิศาสตร์นั้นๆ ซึ่งจะส่งผลให้ผู้ผลิตที่อาศัยอยู่ในสถานที่หรือแหล่งภูมิศาสตร์ และผู้ประกอบการเกี่ยวกับสินค้าที่ใช้สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์นั้นเท่านั้นที่มีสิทธิผลิตสินค้าดังกล่าว โดยใช้ชื่อทางภูมิศาสตร์นั้นได้ ผู้ผลิตคนอื่นที่อยู่นอกแหล่งภูมิศาสตร์จะไม่สามารถผลิตสินค้าโดยใช้ชื่อแหล่งภูมิศาสตร์เดียวกันมาแข่งขันได้ นอกจากนี้ ยังสามารถใช้เป็นเครื่องมือทางการตลาดช่วยประชาสัมพันธ์สินค้าให้เป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายในนามของกลุ่มผู้ผลิต (กรมทรัพย์สินทางปัญญา, 2548)
เมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2548 นายวินัย ขำกล่ำ ประธานชมรมไม้ผลจังหวัดชัยนาท ได้ยื่นขอจดทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ต่อกรมทรัพย์สินทางปัญญา
และกรมทรัพย์สินทางปัญญา ได้ประกาศขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวา จังหวัดชัยนาท โดยใช้ชื่อว่า “ส้มโอขาวแตงกวาชัยนาท” เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2549 เรียบร้อยแล้ว
การดูแลรักษาต้นส้มโอ
แบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะส้มโอ 1 - 3 ปี ระยะส้มโอ 4 - 5 ปี และระยะต้นส้มโอให้ผลผลิตเต็มที่ (อายุมากกว่า 5 ปี)
การดูแลรักษาต้นส้มโอระยะ 1 - 3 ปี แรก
การให้ปุ๋ย เกษตรกรจะบำรุงต้นส้มโอให้แข็งแรง สมบูรณ์ โดยใส่ปุ๋ยอินทรีย์ อัตรา 1 – 3 กก./ต้น ปีละครั้ง ทำให้ต้นส้มโอเจริญเติบโตดี
ดินอุ้มน้ำได้ดี และช่วยปรับไม่ให้ความเป็นกรด-ด่างของดิน (pH ดิน) เปลี่ยนแปลงรวดเร็ว มีการใช้ปุ๋ยเคมีทางดินโดยใส่สูตรเสมอ 15-15-15 หรือสูตร 16-16-16 อัตรา 200 - 1,000 กรัม/ต้น ปีละ 1 – 2 ครั้ง ปริมาณการใส่ปุ๋ยเคมีจะค่อย ๆ
เพิ่มขึ้นเมื่อส้มโอมีอายุเพิ่มขึ้น
การให้น้ำ 3 – 5 วัน/ครั้ง หรือสังเกตจากความชื้นในดิน
การตัดแต่งกิ่ง ตัดกิ่งที่เป็นโรคไม่สมบูรณ์ออก
ศัตรูส้มโอ ที่พบมากคือ หนอนชอนใบ เพลี้ยไฟ ไรแดง
การป้องกันกำจัดโรค แมลง ใช้สารเคมีพ่นในช่วงที่มีศัตรูพืชเข้าทำลาย หรือพ่นตามกำหนดเวลา เช่น ทุก 15 – 30 วัน
การดูแลรักษาต้นส้มโออายุ 4 - 5 ปี
การให้ปุ๋ย เกษตรกรแต่ละรายใส่ปุ๋ยคอกในปริมาณที่แตกต่างกัน มีการใส่ปุ๋ยคอกในปริมาณ ตั้งแต่ 1 – 10 กก./ต้น
โดยใส่ 1 – 2 ครั้ง/ปี และเกษตรกรจะใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 16-16-16 ในอัตราระหว่าง 1–2 กก./ต้น จำนวน 1–2 ครั้ง/ปี
การตัดแต่งกิ่ง เกษตรกรตัดแต่งกิ่งที่เป็นโรค และกิ่งไม่สมบูรณ์ออก
การให้น้ำ เกษตรกรให้น้ำ 5 – 7 วัน/ครั้ง
การป้องกันกำจัดโรค แมลง โดยฉีดพ่นตามกำหนด เพื่อเตรียมต้นให้สมบูรณ์ก่อนที่จะต้นส้มโอจะติดผลในปีถัดไป
ระยะต้นส้มโอให้ผลผลิตเต็มที่ (อายุมากกว่า 5 ปี)
การให้ปุ๋ย เกษตรกรจะใส่ปุ๋ยคอก อัตรา 5–10 กก./ต้น 1–2 ครั้ง/ปี
การใส่ปุ๋ยเคมีใส่ปุ๋ยที่มีฟอสฟอรัสสูงเพื่อสะสมอาหารและสร้างตาดอก ในระยะติดผลใส่ปุ๋ยโพแทสเซียมเพื่อบำรุงผล และเพิ่มความหวาน อัตรา 500-1,000 กรัม/ต้น
การให้น้ำ 3 – 7 วัน/ครั้ง ในปริมาณที่เพิ่มขึ้น เมื่อผลส้มเริ่มโตขึ้น
การป้องกันกำจัดโรค แมลง ใช้สารเคมีป้องกันกำจัด ตั้งแต่ส้มเริ่มออกดอก ติดผล
การตัดแต่งกิ่งและผล หลังเก็บผลส้มโอเกษตรกรจะตัดแต่งกิ่ง โดยเลือกตัดกิ่ง กระโดง กิ่งแห้ง
กิ่งที่เป็นโรคและไม่สมบูรณ์ออก ในระยะติดผลเกษตรกรร้อยละ 76.5 จะซอยผลส้มโอที่ผลเบี้ยว ไม่สมบูรณ์ ผลถูกโรค แมลงทำลายมากออก
การควบคุมปริมาณน้ำ เกษตรกรร้อยละ 61.8 จะควบคุมปริมาณน้ำที่จะให้กับต้นส้มโอน้อยลงในระยะเตรียมต้นส้มโอเพื่อออกดอก
และค่อยเพิ่มปริมาณน้ำมากขึ้นเมื่อติดผล
การจัดการในระยะติดผล เกษตรกรร้อยละ 85.3 ไม่ห่อผลส้ม ร้อยละ 58.8 ปล่อยผลส้มที่ร่วงหรือผลที่ถูกซอยทิ้งไว้ในสวน
การไว้ผลส้ม เกษตรกรร้อยละ 44.1 ไว้ผลผลิตส้ม 2 รุ่น คือ ส้มปี และส้มทวาย
การเก็บผลผลิตส้มโอ สังเกตจากต่อมน้ำมัน สีผิว และลักษณะก้นผล